Red de biodiversiteit, samen en nu!
75 Belgische organisaties en hun experten bundelen hun krachten en nodigen je uit om mee aan de slag te gaan. 

Biodiversiteit is een subtiel evenwicht tussen jou en al het leven op aarde. Van planten tot micro-organismen, van vissen tot zoogdieren, van edelhert tot... mens. Al dit leven houdt elkaar in balans. Maar deze biodiversiteit raakt uit evenwicht. Onze manier van leven verstoort de biodiversiteit.

Zonder biodiversiteit is er geen leven op aarde. De biodiversiteit gaat met rasse schreden achteruit, en dus ook de vruchten die we ervan plukken. De luchtkwaliteit gaat achteruit. Voedingsmiddelen worden schaarser en duurder. Nieuwe ziektes en epidemieën duiken op. De voorbije 40 jaar verdwenen 60% wilde dieren. Als we niet dringend actie ondernemen voor biodiversiteit, zowel in België als wereldwijd, dan... gaan we allemaal de dieperik in.

Biodiversiteit redden is jezelf redden.
We kunnen deze tendens ombuigen door onze dagelijkse keuzes te veranderen. En dat is niet zo moeilijk. Musea, dieren- en plantentuinen, universiteiten, NGO’s, federale, regionale, lokale overheden en tal van andere organisaties vragen unaniem en dringend actie voor biodiversiteit. Op hun website lees je heel wat interessante informatie. Je vindt er ook concrete acties op maat van jezelf of je vereniging, waarmee je echt het verschil kan maken.

Ga naar www.samenvoorbiodivesiteit.be en lees wat jij kan doen. De planeet dankt jou alvast van harte.

 « Het gaat er niet om optimistisch of pessimistisch te zijn, maar om vastberaden te zijn.  »

Hubert Reeves – RTBF - 2019

Wat zijn houtwallen?

Houtwallen zijn kleinschalige, halfnatuurlijke, lineaire habitats met een houtige vegetatie in het agrarische landschap. Sommige zijn aangeplant, andere zijn spontaan ontstaan en weer andere zijn een relict van een verdwenen bos. Ze zijn ecologisch essentieel voor vele dieren en planten, die deze groene linten nodig hebben om zich te verplaatsen tussen de natuurgebieden en soms zelfs enkel hier nog de juiste voorwaarden vinden om te overleven. Vroeger werd een houtwal gebruikt voor het hakhout (brandhout), als veevoeder (bladeren en twijgen) of als begrenzing van de percelen of als veekering. Zo werd in de 19de eeuw het netwerk van houtwallen sterk uitgebreid. In de 20ste eeuw echter ondervonden we een sterke achteruitgang van het houtwallennetwerk.

Dit heeft o.a. te maken met de intensivering, mechanisering en schaalvergroting van de landbouw. Ook vond er in die jaren een groot aantal illegale, onvergunde kappingen en rooiingen van houtwallen plaats. Er heeft dus zowel een kwantitatieve als kwalitatieve degradatie van het netwerk van houtwallen plaatsgevonden en de ecologische functie van de houtwallen kwam sterk in het gedrang.

Houtwallen juridisch: vergunningen en reglementeringen

Voor het rooien of verwijderen van houtwallen of een deel ervan, gelegen in natuurgebied, agrarisch gebied, vogel- of habitatrichtlijngebieden heb je een natuurvergunning nodig. Ook elke wijzigingen van de vegetatieve ondergroei van de houtwallen valt onder dezelfde vergunningsplicht. Werken die onder het normale onderhoud vallen, zijn niet vergunningsplichtig, maar wel strikt gedefinieerd (zie hakhoutbeheer).

Je vraagt een natuurvergunning aan op je gemeente, die dan advies vraagt aan de bevoegde Administraties van de Vlaamse overheid (o.a. Agentschap voor Natuur en Bos). Indien in de houtwallen hoogstammige bomen voorkomen (1 meter stamomtrek op 1 meter boven het maaiveld), dient er bovendien een stedenbouwkundige vergunning aangevraagd te worden voor het verwijderen of kappen van de boom. Indien er 3 rijen hoogstammige bomen voorkomen, of het gaat om een groep hoogstammige bomen waarvan de breedte van het perceel meer dan 10m is, dan spreken we over een bos en is het Bosdecreet van toepassing. Belangrijk om te vermelden is dat in vele gemeentes ook een gemeentelijke bouwverordening op de beplantingen van kracht is. Deze reglementen geven een extra bescherming aan o.a. houtwallen en zijn een verstrenging van de algemene reglementering.

Houtwallenbeheer

Het beleid heeft gelukkig gereageerd op het grote aantal klachten dat onder andere door Werkgroep Isis vzw werd geformuleerd. Het heeft maatregelen genomen om de degradatie van het houtwallennetwerk stop te zetten en werk te maken van de wederopbouw ervan. De doelstelling die de overheid hierbij vooropstelt luidt: “Duurzaam behoud en herstel van het netwerk van houtwallen, zowel kwantitatief als kwalitatief”. De gemeentes stimuleerden deze evolutie via het mogelijk maken van beheersovereenkomsten met landbouwers. Dit was een goed initiatief en betekende het begin van een kenterende, positieve evolutie. Enkele jaren geleden werden deze overeenkomsten meer gestructureerd, doordat deze overgenomen werden door de VLM (Vlaams LandMaatschappij). De VLM sluit over geheel Vlaanderen beheersovereenkomsten af met landbouwers voor natuurvriendelijk beheer van hun gronden. Het gaat dan niet enkel over houtwallenbeheer, maar bijvoorbeeld ook over weidevogelbeheer (verantwoord beweiden en maaien van grasland), perceelsrandenbeheer en poelenbeheer. Eén van de mogelijke overeenkomsten betreft de aanplant en/of het onderhoud van een houtwallen op gemeente-eigendom, grenzend aan de percelen van de eigenaar.

HOUTKANTENPLAN van de VLM: Het netwerk van houtkanten versterken voor een klimaatbestendig en biodivers platteland

Klik op de afbeelding om de publicatie te openen

Hakhoutbeheer

Het normale onderhoud (hakhoutbeheer) is niet vergunningsplichtig en wordt beschreven in de Code van goede natuurpraktijk, onderdeel van Vlaamse omzendbrief van 3 november 1998. Meer informatie over deze onderwerpen vindt u bij VLM (www.vlm.be)

Vergunningen

In de Belgische Wetgeving is voorzien dat men voor het uitvoeren van bepaalde werken een bijzondere vergunning nodig heeft. Bent u bijvoorbeeld zinnens een huis, garage of veranda te bouwen, wilt u grondwerken laten uitvoeren of wilt u een volwassen boom laten vellen? Dan zult u ongetwijfeld één of meerdere keren een bouwvergunning moeten aanvragen.

Heeft u eigendommen in natuurgebied, dan moet u weten dat daar voor bijna elke activiteit een natuurvergunning vereist is. 

Bent u zinnens vervuilende of hinderlijke activiteiten te ontplooien, dan dient u in het bezit te zijn van een milieuvergunning.

Voor informatie over deze onderwerpen of voor de aanvraag van een van de vermelde vergunningen kunt u terecht bij uw gemeentebestuur of op de website www.mina.be.

Uw reactie

Wenst u meer info, of wilt u iets melden aan vzw Werkgroep Isis vzw, aarzel dan niet, en neem gerust contact met ons op.

Wetgeving

• Decreet Ruimtelijke Ordening: www.ruimtelijkeordening.be
• Natuurdecreet: www.mina.be
• Bosdecreet: www.bosengroen.be
• Milieuwetgeving Vlarem: www.mina.be
• Vogelrichtlijngebieden en habitatrichtlijngebieden: www.wwf.be
• Jachtdecreet: www.bosengroen.be

Beleidsopvolging

De Vlaamse, Limburgse en gemeentelijke overheden ontwikkelen diverse initiatieven betreffende natuurbehoud. 

Werkgroep Isis vzw volgt dit van nabij op, werkt er aan mee of geeft adviezen en opmerkingen. Op aandringen van Werkgroep Isis vzw ontstond er binnen BBL en de Vlaamse milieubeweging het besef dat “toegang tot het gerecht” een belangrijke hefboom kan betekenen in de milieubescherming. Een natuurvereniging die een overtreding in een natuurgebied aanklaagt zal in deze aangelegenheid, indien de klacht zou leiden tot een gerechtelijke procedure, niet gezien worden als belanghebbende partij als de overtreding niet op haar eigendom geschiedde. Als er geen andere aanklagers zijn, wordt de zaak geseponeerd.  Het is desondanks de taak van de natuurbeweging op te komen voor haar doel, de bescherming van de natuur, zoals gesteld in haar statuten. Tegelijk met de moeilijke erkenning bij gerechtsprocedures klaagde Werkgroep Isis vzw bij BBL het gebrek aan daadkrachtige handhaving aan. Bij vele natuurschendingen, waarvan een proces verbaal wordt opgesteld dat leidt tot een herstelvordering, is het nog maar de vraag of er op het terrein effectief iets gebeurt. Op provinciaal niveau werken we nauw samen met LIMIKO (Limburgse Milieukoepel).

Speciale aandacht besteden we aan de Gecoro’s (Gemeentelijke Commissies voor Ruimtelijke Ordening) en de MiNaraden (Gemeentelijke Adviesraden voor Milieu en Natuur) in de gemeentes die ons werkgebied omvat. Werkgroep Isis vzw is reeds in meerdere gemeentes vertegenwoordigd in deze raden. 

Bent u geïnteresseerd om u te engageren namens Werkgroep Isis vzw of wil u gewoon meer informatie over deze onderwerpen, dan verwijzen wij u door naar de volgende nuttige websites: www.ruimtelijkeordening.be en www.milieuraad.be